نکته اول : نتایج یاد محبوب
امام خمینی در حدیث هجدهم کتاب «چهل حدیث»،در باب ذکر می فرماید:
و بدان ای عزیز که تذکر از محبوب و به یاد معبود به سر بردن،نتیجه های بسیاری برای عموم طبقات دارد.
این همه مصیبت ها و گرفتاری ها به دست نفس اماره وشیطان رجیم،از غفلت از یاد حق و عذاب و عقاب اوست.غفلت از حق کدورت قلب را زیاد کند و نفس و شیطان را بر انسان چیره کند و مفاسد را روز افزون کند.و تذکر و یادآوری از حق دل را صفا دهد و قلب را صیقلی نماید و جلوه گاه محبوب کند،و روح را تصفیه نماید و خالص کند و از قید اسارت نفس انسان را برهاند،و حبّ دنیا را که منشأ خطیئات و سر چشمۀ سیئات است از دل بیرون کند.
پس ای عزیز!در راه ذکر و یاد محبوب تحمل مشاقّ هر چه بکنی کم کردی،دل را عادت بده به یاد محبوب،بلکه به خواست خدا،صورت دل صورتِ ذکر حق شود،و کلمۀ «لا اِلَهَ اِلاَّ الله»صورت اخیره و کمال اقصای نفس گردد که از این زادی بهتر برای سلوک الی الله و مصلحی نیکو تر برای معایب نفس و راهبری خوب تر در معارف الهیه یافت نشود.پس اگر طالب کمالات صوریه و معنویه هستی و سالک طریق آخرت و مسافر و مهاجر الی الله هستی،قلب را عادت بده به تذکر محبوب و دل را عجین کن با یاد حق تبارک و تعالی.
نکته دوم : ذکر همراه با تفکر و تعقل
یکی از چیزهایی که برای سالک لازم است تفکر و تعقل است و ذکر بدون تفکر و تعقل کم بار است.خداوند متعال در قرآن کریم می فرماید:
مسلماً در آفرینش آسمان ها و زمین و آمد و رفت شب و روز نشانه های (روشنی) برای خردمندان است.همان ها که خدا را در حال ایستاده و نشسته و آن گاه که بر پهلو خوابیده اند یاد می کنند و در اسرار آفرینش آسمان ها و زمین می اندیشند و (می گویند:) بار الها!این ها را بیهوده نیافریده ای منزهی تو!ما را از عذاب آتش دور نگه دار.
پروردگارا!هر که را تو (به خاطر اعمالش) به آتش افکنی او را خوار و رسوا ساخته ای و برای افراد ستمگر هیچ یاوری نیست.
پروردگارا!ما صدای منادی (تو) را شنیدیم که به ایمان دعوت می کرد که به پروردگار خود ایمان بیاورید.ما ایمان آوردیم.پروردگارا! گناهان ما را ببخش و بدی های ما را بپوشان و ما را با نیکان (و در مسیر آنها) بمیران.
پروردگارا!آنچه را به وسیلۀ پیامبرانت به ما وعده فرمودی به ما عطا کن و ما را در روز رستاخیز رسوا مگردان؛زیرا تو هیچ گاه از وعدۀ خود تخلف نمی کنی.
در این آیه شریف می بیند که هماهنگ بودن ذکر و فکر از مشخصات بندگان خردمند (اولی الاباب) است. خداوند در بیش از صد آیه در قرآن کریم مردم و مؤمنین را به تفکر و تعقل دعوت می کند.حتی در روایات ارزش یک ساعت تفکر بیش از شصت سال عبادت مقبول به حساب آورده شده است.لکن انتخاب موضوع تفکر از پیش خود درست نمی باشد .استاد باید موضوع تفکر را تعیین کند. در این جا به چند موضوع برای تفکر اشاره می کنیم.
1. تفکر دربارۀ نظم آفرینش.
2. تفکر دربارۀ مو جودات و مخلوقات.
3. تفکر دربارۀ راه های ارتباط با خدا.
4. تفکر در مورد دین حق، مذهب حق و طریقت حق.
5. تفکر در مورد لزوم حجت و امام.
6. تفکر دربارۀ فناء دنیا.
7. تفکر دربارۀ نعمت های دنیوی و اخروی که خدا به ما ارزانی داشته است.
8. تفکر دربارۀ گناهان گذشته تا حدی که یأس آور نباشد.
9. تفکر دربارۀ خوف و رجاء و اسرار آن.
10. تفکر در این که کمال انسان در چیست؟
11. آخرین کلاس، تداوم تفکر فی الله است که این رتبه خاص انبیا و اولیا و مرسلین و علمای ربانی و عرفای حقه است، و برای سالک که در ابتدای راه است تفکر دراین مورد حرام است.حضرت مسیح می فرماید آیا کوزه می تواند بفهمد کوزه گر کیست یا چیست؟همچنین شما هم نمی توانید بفهمید که خدا کیست و چیست.
این نکته را هم متذکر می شوم که صوفیه به ذکر و فکر خیلی بها می دهند، ولی در اصطلاح آنها ذکر و فکر به معنی دیگری است. اگر هم اکنون تحت نظر استاد نیستید روزانه نیم ساعت در مورد دنیا و فنای آن تفکر نمایید و از افراط و عجله بپرهیزید.
نکته سوم : اقسام ادعیه و اذکار
ادعیه و اذکار و اوراد به اقسام بسیاری منقسم می شوند؛(که البته اگر از دست علمای ربّانی باشد بهتر است). بعضی از آن اقسام از این قرار است:
1. دعاهائی که متضمّن استعاذه است
به کلیۀ دعاهائی که در آن از شر شیطان و دشمنان جنی و انسی و نفس اماره به خدا پناه می آوریم استعاذه گویند.
مسئلۀ ابلیس و شیطان که دشمنان نامرئی ما هستند مسئلۀ مهمی است و هیچ راهی بهتر از پناهندگی به خدا نیست.بدین جهت به چند استعاذه اشاره می کنیم:
الف)مداومت به معوذّتین (سورۀ فلق و سورۀ ناس) هر چند روزانه یک مرتبه باشد.
ب) مداومت به آیات سخرۀ سورۀ اعراف،آیات 53 و 54 و 55 ،روزانه یک مرتبه.
ج)دعاهای 8 و 10 و 17 از صحیفه ی سجادیه ،به شرط توجه به محتوای دعا . گاهی یک مرتبه هنگامی که حال مناجات داشته باشید بخوانید .
د)تلاوت قرآن روزانه چند صفحه.«دیو بگریزد از آن قوم که قرآن خوانند.»
2. دعاها ئی که متضمن تشکر از خداست.
و این ها بسیار اند که به معرفی بعضی از آن ها می پردازیم:
الف)صحیفۀ سجادیه،دعای اول و سی هفتم.
ب)مناجات الشّاکرین از مناجات خمسة عشر که در «مفاتیح الجنان» آمده است.
ج)ادعیۀ الوسائل الی المسائل.این ادعیه نیز در کتاب «باقیات الصالحات» که در حاشیۀ مفاتیح الجنان چاپ شده،آمده است.
3. دعاهائی که متضمن خواسته ها و حوائج دعا کننده است.
الف)دعای مکارم الاخلاق،از منشئات امام معصوم،حضرت سجاد علیه السلام.
ب)دعای عالیة المضامین،از آثار امام زین العابدین علیه السلام.
ج)دعای علقمه که پس از زیارت عاشورا خوانده می شود.
د)دعاهای پس از زیارت ائمه علیهم السلام.
4. دعاهائی که متضمن استغفار و انابه و توبه اند
الف)نماز توبه که پیامبر اکرم حضرت محمد صلی الله علیه و آله وسلم.در ماه ذی القعده روز یکشنبه به اصحاب کبار تعلیم فرمودند.
ب)استغفاری که امیر المؤمنین علی علیه السلام به یکی از اصحاب فرمودند و دارای هفتاد بند است که در هر بندی یک خطا را مورد استغفار قرار می دهد.
نکته چهارم : اسم اعظم خاص
رموز علم ادریسی،بود ذوقی نه تدریسی
کجا داند چو ابلیسی،رموز عَلَّمَ الاسماء
یکی از بزرگان را در قوم زیارت کردم.ایشان فرمودند:هر مؤمنی اسم اعظم خاص خودش را باید شناسائی کند و در شدائد و مشکلات از معنویت آن اسم استفاده کند.کیفیت شناخت آن به این ترتیب است:
اول باید «ابجد کبیر»معادل عدد نام خود را استخراج کنید و سپس اسمی از اسماء الله عزوجل را پیدا کنید که هم عدد با نام خودتان باشد.پس از استخراج، با استاد خود مشورت کنید.مواظب باشید از اسمائ جلالیه نباشد که سبب بروز مشکلات می گردد.
طبقه بندی:
